Làng gốm Bình Dương là điểm đến đầy thú vị, đây là nơi bạn có thể khám phá và trải nghiệm sâu hơn về ngành nghề truyền thống này, cũng như vẻ đẹp văn hóa lâu đời của quê hương và đất nước. Hãy cùng Gốm Sứ Hoàng Gia khám phá thông tin chi tiết về làng nghề gốm sứ Bình Dương để có thêm những kinh nghiệm du lịch hữu ích nhé!
Đôi nét về các làng gốm Bình Dương
Ngoài danh hiệu “thủ phủ công nghiệp miền Nam”, tỉnh Bình Dương còn nổi tiếng với nhiều làng nghề truyền thống lâu đời. Khi đến đây, du khách không chỉ có cơ hội tham quan và khám phá các làng nghề như làng làm heo đất Lái Thiêu, làng mây tre đan, làng sơn mài, làng guốc mộc,… mà còn được trải nghiệm quá trình sản xuất gốm sứ tại một điểm đến nổi tiếng với thương hiệu của mình, đó chính là làng nghề gốm sứ Bình Dương.
Hiện nay, tỉnh này có 3 làng nghề chính gồm Tân Phước Khánh tại thị xã Tân Uyên, Lái Thiêu thuộc Thành phố Thuận An và Chánh Nghĩa (hay còn gọi là làng Bà Lụa) ở Thành phố Thủ Dầu Một. Đây là những địa điểm tập trung hơn 300 cơ sở sản xuất và 500 lò gốm khác nhau, phân bố khắp địa bàn với một loạt các sản phẩm thủ công mỹ nghệ đa dạng.
Lịch sử ra đời của các làng gốm Bình Dương
Theo lời tương truyền, các làng nghề gốm sứ Bình Dương được cho là đã xuất hiện vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Với nguồn nguyên liệu chất lượng cao như đất sét lanh và củi đốt dễ khai thác, các nghệ nhân tại đây với tay nghề tài ba đã khai phá và phát triển ngành công nghiệp thủ công mỹ nghệ này.
Đa số chủ nhân của các lò sản xuất gốm tại đây là người Việt gốc Hoa. Trả lời cho câu hỏi về lý do tại sao đa số chủ lò gốm tại Bình Dương có xuất thân là người Việt gốc Hoa, người dân địa phương kể lại rằng ban đầu nhóm thợ từ Trung Quốc đến Việt Nam với mục đích đơn giản là đi du ngoạn. Tuy nhiên, khi họ nhận thấy tiềm năng phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp gốm sứ ở vùng đất Đông Nam Bộ này, họ quyết định ở lại, kinh doanh và phát triển ngành này, từ đó xây dựng thành các làng nghề truyền thống tồn tại cho đến ngày nay.
Giới thiệu về làng nghề gốm Tân Phước Khánh
Làng gốm Tân Phước Khánh có nguồn gốc xuất hiện từ giữa thế kỷ 17, khi một thương nhân người Hoa phát hiện đất quý màu trắng có thể làm gốm. Đến những năm 30 của thế kỷ 20, làng này đã có hơn 10 lò gốm thủ công sản xuất các sản phẩm như bát, đĩa, ấm chén, chậu hoa, chân đèn, bình lọ… Gốm Tân Phước Khánh nổi bật với men sắc da lươn hoặc xanh lục đậu, và ngày nay còn có nhiều màu sắc khác nhằm phục vụ nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng.
Giới thiệu về làng gốm Lái Thiêu Bình Dương
Làng gốm Lái Thiêu Bình Dương bắt đầu phát triển từ đầu thế kỷ 20 khi các lò gốm Sài Gòn gặp khó khăn và một số đã chuyển ra khu vực này. Làng gốm này chủ yếu sản xuất các mặt hàng gia dụng từ đồ thờ đến hàng ngày như tô, chén, đĩa, hũ, hộp, ống nhổ, tượng, tộ, ơ, thố, ấm, xanh, gối, đôn, chậu, bình bông, choé, khạp, lu, đồ thờ cúng tượng, bát nhang, đèn…
Giới thiệu về làng gốm Chánh Nghĩa Bình Dương
Làng gốm Chánh Nghĩa (hay còn gọi là làng gốm Bà Lụa) ra đời vào cuối thế kỷ 19 với tên gọi chính thức là lò Vương Lương – lò ông Tía. Sản phẩm gốm ở đây được làm từ nguồn nguyên liệu đất đen, đất trắng và đất Vĩnh Tường, với đặc điểm men thường được tráng trong hoặc men trắng đục. Gốm Chánh Nghĩa có dấu ấn của gốm Đông Triều, với đường rạn màu hồng cổ kính khiến sản phẩm trở nên độc đáo và lôi cuốn.
Địa chỉ và đường đi đến làng gốm sứ Bình Dương
Làng nghề gốm sứ Bình Dương nằm tại thị xã Tân Phước Khánh, huyện Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Để đến làng này, bạn có thể đi từ thành phố Hồ Chí Minh với khoảng cách khoảng 35km về phía Tây Bắc.
Cách di chuyển đến làng nghề Bình Dương
Làng gốm sứ Tân Phước Khánh thuộc phường cùng tên, thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương là một trong những điểm dừng chân được ưa chuộng nhất nhờ vào cung đường dễ đi. Ngôi làng này nằm cách Thành phố Hồ Chí Minh chỉ khoảng 35km về phía Tây Bắc. Để đến làng nghề gốm sứ Bình Dương, đặc biệt là làng Tân Phước Khánh, bạn có thể đi theo các tuyến đường sau đây từ thành phố Hồ Chí Minh:
- Từ đường Trường Chinh, đi vào Xa lộ Hà Nội và tiếp tục di chuyển đến Quốc lộ 1A, sau đó rẽ vào đường Tô Ngọc Vân KP5. Tiếp theo, đi dọc theo tuyến đường Hà Huy Giáp và vượt qua Cầu Phú Long để đến Đại lộ Bình Dương tại phường Lái Thiêu, Thành phố Thuận An. Sau khi qua cầu, đi theo đường Quốc lộ 13 và đường TL746 để đến phường Tân Phước Khánh.
- Tương tự, từ đường Trường Chinh, đi vào Xa lộ Đại Hàn/Xa lộ Hà Nội/Quốc lộ 1A. Thay vì đi tuyến đường Tô Ngọc Vân, bạn sẽ đi đường ĐT753 để đến phường Tân Phước Khánh, thị xã Tân Uyên.
- Hoặc bạn có thể tiếp tục từ đường Trường Chinh và rẽ vào Quốc lộ 22. Sau đó đi vào các con đường bên trong thành phố như Lê Thị Hà, Đỗ Văn Dậy và đến ĐH404/ĐH405, từ đó sẽ đến được làng nghề gốm sứ Bình Dương – Tân Phước Khánh.
Giá vé tham quan làng gốm Bình Dương
Giá vé tham quan làng nghề gốm sứ Bình Dương mới nhất năm nay:
- Người lớn: Miễn phí
- Trẻ em trên 1m2: Miễn phí
- Trẻ em dưới 1m2: Miễn phí
Công đoạn làm gốm sứ công phu tại làng gốm Bình Dương
Để cung cấp nguyên liệu chính cho ba làng nghề gốm sứ nổi tiếng của Bình Dương là Tân Phước Khánh, Lái Thiêu và Chánh Nghĩa, khu vực này hiện có 83 mỏ khai thác đất sét lớn, với trữ lượng lên đến 150 triệu tấn. Khi tham quan nơi đây, du khách sẽ được chứng kiến quy trình làm gốm đầy công phu.
Các sản phẩm như chén, bát, bình, chậu, tách trà… đều được tạo thủ công và sau đó nung trong lò củi truyền thống. Vì vậy, kỹ thuật của các thợ làm gốm ở đây phải thật sự tinh thông, khéo léo và chuẩn xác. Mỗi lần tạo hình một mẻ gốm, quá trình nung có thể kéo dài từ 3 đến 5 ngày. Sau đó, sản phẩm sẽ được thợ làm gốm phơi khô, tráng men sứ và cuối cùng là trang trí họa tiết, hoa văn đẹp mắt để tạo ra những sản phẩm độc đáo và tinh xảo.
Làng gốm sứ Bình Dương – Nơi có tiềm năng phát triển lớn mạnh
Trải qua một khoảng thời gian dài, làng gốm Bình Dương đã phát triển mạnh mẽ, các sản phẩm tại nơi đây không chỉ được xuất khẩu ra nước ngoài, mà còn tạo việc làm cho hàng ngàn lao động địa phương, góp phần làm nên nét đẹp văn hóa và lịch sử truyền thống của người dân Tân Phước Khánh từ xa xưa.
Các sản phẩm chủ yếu ở đây là vật dụng gia đình như chén, bát, bình, vải, chậu cảnh,… tất cả đều được thủ công và nung bằng lò củi truyền thống. Quá trình sản xuất đòi hỏi sự khéo léo và kinh nghiệm lâu năm của người thợ đốt lò củi. Mỗi mẻ gốm sứ nung thường kéo dài từ 3 đến 5 ngày, sau đó được phơi khô và tráng men. Việc này đòi hỏi sự kiên nhẫn và tận tâm của các thợ làm gốm.
Hiện nay, làng gốm Bình Dương tồn tại 2 hình thức sản xuất trái ngược nhau. Một phần là hàng trăm cơ sở gốm sứ truyền thống vẫn duy trì phương pháp thủ công, trong khi phần còn lại là gốm sứ Minh Long, sử dụng công nghệ hiện đại và dây chuyền sản xuất tự động.
Mặc dù phải đối mặt với nhiều thách thức từ sự cạnh tranh của các sản phẩm gốm sứ hiện đại, nhưng người dân ở đây vẫn kiên trì và nỗ lực duy trì làng nghề truyền thống cho thế hệ sau.
Để bảo tồn và phát triển làng nghề gốm sứ truyền thống, sự hỗ trợ của UBND tỉnh Bình Dương và các tổ chức là rất quan trọng. Trong những năm gần đây, việc phát triển du lịch làng gốm thủ công ở Bình Dương đã được chú trọng và nâng cao. Điều này đã thu hút rất nhiều du khách trong và ngoài nước đến tham quan và chiêm ngưỡng các sản phẩm gốm sứ tại Bình Dương trong suốt cả năm.
Sự chuyển mình của gốm sứ Bình Dương hôm nay
Gốm sứ Bình Dương đã trải qua một quá trình chuyển mình đáng kể trong những năm qua. Đa dạng về mẫu mã thiết kế, các sản phẩm gốm từ trước đến nay luôn thu hút sự quan tâm của khách hàng. Một trong những loại gốm nổi tiếng là “Bát con gà Lái Thiêu” được trang trí hoa văn theo lối công bút và phóng bút 3 màu đỏ tía-lá cây-đen hoặc đỏ-đen-lam, mang đậm nét văn hóa dân gian.
Gốm Bình Dương chủ yếu được làm từ chất liệu sành xốp, với men trắng giữ nguyên vẻ đẹp trắng ngà. Hoa văn trên sản phẩm ngày càng đa dạng, đáp ứng được sở thích và yêu cầu của khách hàng trong và ngoài nước.
Ban đầu, sản xuất gốm Bình Dương chủ yếu dựa vào hệ thống lò bầu và lò ống. Tuy nhiên qua thời gian, hệ thống sản xuất và lò nung đã được cải thiện và hiện đại hóa. Sự đầu tư vào máy móc cơ sở hiện đại giúp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.
Gốm Bình Dương vươn mình ra thế giới
Mặc dù còn gặp phải nhiều thách thức và khó khăn, nhưng những người thợ gốm Bình Dương vẫn luôn đam mê và yêu nghề. Họ mong muốn có thể giới thiệu những sản phẩm gốm sứ Việt Nam đến khắp mọi nơi trên thế giới, góp phần giữ gìn và phát triển nét văn hóa Việt Nam trước mắt bạn bè quốc tế.
Gợi ý những địa điểm tham quan, mua sắm tại làng nghề Bình Dương
Dưới đây là danh sách các địa điểm tham quan và mua sắm phổ biến tại làng nghề gốm sứ Bình Dương, đây là những nơi mà bạn có thể ghé thăm sau khi khám phá khu vực này:
- Vườn Nhà Gốm
- Địa chỉ: Số 120, đường Gia Long, phường Lái Thiêu, Thành phố Thuận An
- Liên hệ: (0274) 2461 274
- Cơ sở gốm Vạn Phú
- Địa chỉ: Đường Bình Hòa, phường Tân Phước Khánh, thị xã Tân Uyên
- Liên hệ: (0274) 3611 520
- Cơ sở Gốm Xưa
- Địa chỉ: Số 59/1, đường Bình Hòa 1, phường Tân Phước Khánh, thị xã Tân Uyên
- Liên hệ: 0903 005 897 – 0911 577 775
- Trung tâm Thương mại Minh Sáng Plaza
- Địa chỉ: Số 888, đường Quốc lộ 13, phường Thuận Giao, Thành phố Thuận An
- Liên hệ: (0274) 3784 576 – 784 577
- Lò lu Đại Hưng
- Địa chỉ: Phường Tương Bình Hiệp, Thành phố Thủ Dầu Một
- Liên hệ: 0974 435 435
*Lưu ý: Trong số các địa điểm nói trên, lò lu Đại Hưng được biết đến là một trong những điểm đến được ưa chuộng nhất.
Lời kết: Gốm Sứ Hoàng Gia vừa chia sẻ đến bạn thông tin chi tiết về làng nghề gốm sứ Bình Dương. Sau chuyến hành trình khám phá làng gốm Bình Dương, chúng ta đã có cơ hội thưởng ngoạn những tác phẩm tinh xảo và độc đáo của nghệ nhân địa phương. Nơi đây không chỉ là một điểm đến du lịch mà còn là cơ hội để hiểu sâu hơn về nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống của Việt Nam. Đồng thời, đừng ngần ngại khám phá các làng nghề khác như Làng Sơn mài Bình Dương, Làng nhang… để trải nghiệm và tìm hiểu sự công phu, tỉ mỉ của các nghệ nhân địa phương. Những trải nghiệm này sẽ giúp ta trân trọng hơn nét đẹp văn hóa truyền thống của quê hương mình!
